Rury - jak wybrać? Jakie najlepsze?

W zależności od przeznaczenia możemy wyróżnić szereg rur wykonanych ze stali, miedzi czy pvc. W artykule skupimy się na rodzajach rur stosowanych w instalacjach domowych.

Rury stalowe

Klasyfikacja rur stalowych może być prowadzona ze względu na sposób produkcji, obszar zastosowań, bądź kształt przekroju poprzecznego. Pojęcia, które odnoszą się do rur stalowych, można znaleźć w odpowiednich normach. Są to kolejno: EN 10079 oraz ISO 6929.

Rury stalowe ze względu na sposób produkcji można podzielić na dwie grupy: ze szwem oraz bez. Kolejno w każdej grupie można wyróżnić rury produkowane na gorąco oraz zimno. Technologia, w jakiej zostały wykonane, przekłada się bezpośrednio na ich wytrzymałość oraz właściwości, co decyduje o obszarze ich zastosowań. Ze względu na przeznaczenie można dokonać podziału na: rury przewodowe, wymienniki ciepła, konstrukcyjne oraz wiertnicze.

Pierwsza grupa, a więc rury przewodowe służą do transportu cieczy, gazów oraz ciał stałych, takich jak na przykład popioły czy osady z oczyszczalni ścieków. Grupa ta zawiera najszerszy asortyment rur. Kolejna grupa, czyli rury przeznaczone na wymienniki ciepła zawiera produkty przeznaczone na budowę aparatów oraz urządzeń związanych z wymianą ciepła (kotły, wymienniki). Rury konstrukcyjne dotyczą wszelkiego rodzaju rur przeznaczonych na wykonywanie stalowych elementów konstrukcyjnych.

Rury PCV

Są to rury wykonane z tworzyw sztucznych, a więc ich domeną jest odporność na korozję oraz działanie wielu kwasów i zasad. Łatwość obróbki, łączenia oraz cena sprawia, że chętnie są stosowane w różnego rodzaju instalacjach. Wyróżniamy dwa rodzaje rur z polichlorku winylu: rury PVC-U z niezmiękczonego polichlorku winylu oraz CPVC z chlorowanego polichlorku winylu. Rury PVC-U znajdują zastosowanie w instalacjach zimnej wody, kanalizacyjnych, drenarskich oraz jako osłonę kabli.

Rur tych nie stosuję się do instalacji, w których mogą one być narażone na wysoką temperaturę. Zaleca się dobieranie ich do instalacji, w których temperatura pracy zawiera się między 0 – 60°. Rury CPVC natomiast można stosować w miejscach, gdzie czynnik temperaturowy nie przekracza 100°C, a więc świetnie sprawdzą się w instalacjach ciepłej wody.

Łączenia rur PCV można wykonać na dwa sposoby: rozłączalne i nierozłączalne. Pierwsza metoda polega na zastosowaniu kształtek kołnierzowych z wykorzystaniem uszczelek, natomiast druga polega na łączeniu kielichowym metodą klejenia.

Rury PP

Rury PP należą do grupy rur wykonanych z tworzyw sztucznych. Wykonuje się je z odmiany polipropylenu PP-R typu 3. Obszar zastosowań rur PP to instalacje ciepłej i zimnej wody, kanalizacyjne, drenarskie, do centralnego ogrzewania oraz jako elementy osłonowe. Obecnie najczęściej wykorzystywane są rury trzech typów: PN 10, PN 16 i PN 20.

• PN 10 – instalacje zimnej wody
• PN 16 – C.W.U z cyrkulacją
• PN 20 – instalacje grzewcze

Wśród rur PP znajdziemy również rury ze specjalną perforowaną wkładką aluminiową (tzw. Stabi) zabezpieczającą przed nadmiernym wydłużeniem oraz rury wzmocnione włóknem szklanym (Stabi Glass).

Łączenie rur PP odbywa się na podobnej zasadzie jak przy rurach PCV. Kielichowe zgrzewanie przy użyciu złączek z tego samego materiału PP lub rozłączalne połączenie wykonane za pomocą łączników gwintowanych z wkładką – najczęściej mosiężną. Drugie połączenie stosowane jest przy montażu rury z armaturą.

Rury PE-X

Rury PE-X, czyli rury z polietylenu usieciowanego ze względu na swoje świetne właściwości mają szerokie spektrum zastosowań. Najczęściej wykorzystywane są przy budowie instalacji centralnego ogrzewania oraz ogrzewania podłogowego. Znajdują również zastosowania w instalacjach solarnych i są odpowiedzialne za transport roztworu glikolu.

 Sieciowanie polietylenu zwiększa wytrzymałość rury na działanie wysokich ciśnień i temperatur. Rury PE-X można podzielić na trzy zasadnicze grupy: PE-Xa, PE-Xb oraz PE-Xc. Każda z wymienionych kategorii różni się stopniem usieciowania, i tak dla PE-Xa stopień ten jest najwyższy i wynosi 85%. Ma to bezpośrednio przełożenie na stopień odporności na działanie wysokiej temperatury oraz ciśnienia, jak również gwarantuje większą odporność na pękanie. Montaż rur PE-X odbywa się poprzez zastosowanie wszelkiego rodzaju łączników mechanicznych: zaciskowych lub gwintowanych.

Rury PE

Rury PE, czyli polietylenowe mają podobne właściwości do rur PE-X. Nie posiadają usieciowanie, więc ich wytrzymałość jest znacznie mniejsza. Są odporne na korozję, działanie większości kwasów i zasad. Powierzchnia rury polietylenowej jest gładka i wykazuje działanie nie adhezyjne – osady nie gromadzą się, a zatem nie pogarsza się przepływność z czasem użytkowania instalacji. Montaż PE odbywa się na tej samej zasadzie, co rur PE-X.

Rury miedziane

Rury te wykonuje się w trzech stopniach twardości: miękkie, półtwarde oraz twarde. Na rynku dostępne są rury miedziane ze specjalnymi osłonami w postaci otulin lub kilkumilimetrowych warstwach z tworzywa sztucznego. Rury miedziane są odporne na działanie wysokich temperatur – w przypadku łączeń lutem twardym są w stanie wytrzymać temperatury rzędu 450°C.

Posiadają również wysoki współczynnik przewodności cieplnej, co wiąże się z koniecznością stosowania izolacji termicznej. Charakteryzują się również niskim współczynnikiem rozszerzalności cieplnej. Rury te znajdują szerokie zastosowanie w instalacjach z ciepłą i zimną wodą użytkową, grzewczych, gazowych oraz rzadziej w ogrzewaniu podłogowym.

Zalety i wady rur stalowych

Największą zaletą rur stalowych jest ich odporność mechaniczna. Ta właściwość umożliwia budowanie instalacji z mniejszą ilością podpór. Rury stalowe wykazują się odpornością na działanie wysokich temperatur. Rozwiązania ze stali charakteryzują się niskim współczynnikiem rozszerzalności cieplnej – najniższym z wymienionych uprzednio materiałów.

Jeśli chodzi o wady, to bezsprzecznie największą z nich jest duża podatność stali na korozję. W celu zmniejszenia podatności stalowych rur na utlenianie stosuje się dodatkową warstwę zabezpieczającą – ocynk bądź specjalna farba. Wysoki współczynnik chropowatości sprawia, że rury stalowe wewnątrz są podatne na zarastanie i gromadzenie się osadów, co skutkuje pogorszeniem jakości wody pitnej i zmniejszeniu przepustowości. Oprócz tego stal nie tłumi dźwięków i przenosi drgania.

Zalety i wady rur wykonanych z tworzywa sztucznego (PCV, PE, PE-X)

Rury wykonane z tworzyw sztucznych są odporne na korozje i osadzanie się kamienia oraz na ponad 300 związków i substancji chemicznych. Ze względu na swoją gładką powierzchnie istnieje mniejsze ryzyko gromadzenia się osadów niż w przypadku metalowych rur.

Dają się szybko łączyć i wyginać, przez co można je bezproblemowo dopasować do własnych potrzeb. Paląc się, nie wydzielają groźnych dla zdrowia oparów.Wadami rur wykonanych z tworzyw sztucznych jest brak bariery antydyfuzyjnej kształtek systemowych (oprócz PE-X z barierą).

Zalety i wady rur miedzianych

Rury miedziane są odporne na zmiany ciśnienia i temperatury. Są niepalne, a podczas pożaru nie wydzielają szkodliwych oparów. Są gładkie, przez co nie gromadzą osadów. Mają niski współczynnik rozszerzalności cieplnej.

Jeśli chodzi o wady, to należy zwrócić uwagę na wysoki współczynnik przewodności cieplnej – co przekłada się na konieczność stosowania izolacji termicznej w wypadku instalacji ciepłej wody.

Jaka rura do wody?

Według normy PN-EN 806-2 materiały użyte do stworzenia instalacji wody ciepłej i zimnej powinny być tak dobrane, by możliwe było bezawaryjne korzystanie z tej instalacji przez 50 lat. Każdy z elementów instalacji, a więc nie tylko same rury, ale również kształtki, czy choćby zastosowane pasty powinny mieć atest Państwowego Zakładu Higieny.

Obecnie w wykonywaniu instalacji wody ciepłej i zimnej nie stosuję się rur stalowych. Ich miejsce zajęły łatwe w montażu i tanie rury z tworzyw sztucznych oraz rury miedziane. Zastosowanie rur miedzianych do ciepłej wody niesie za sobą potrzebę zastosowania izolacji termicznej – miedź szybko oddaje ciepło do otoczenia.

Miedź ma również właściwości bakteriostatyczne, więc świetnie znajdzie zastosowanie w instalacjach wody użytkowej. Stosowanie rur wykonanych z miedzi wymusza stosowanie elementów łączących pod postacią kolanek. Rury PE oraz PE-X pozbawione są tego mankamentu, gdyż można je dowolnie wyginać. Najtańszą instalacje wykonamy przy pomocy rur PCV. Do wody ciepłej należy zastosować rury i złączki CPCV, natomiast do zimnej PCV-U.

Jaka rura do gazu?

Instalacje gazowe wewnątrz wykonuje się na dwa sposoby. Pierwszy polega na zastosowaniu rur stalowych łączonych spawem, drugi natomiast wykorzystuje rury miedziane łączone lutem twardym. Należy pamiętać o tym, że jeśli rura przebiega przez pomieszczenie bez okien lub bez wentylacji należy taki odcinek zabezpieczyć rurą stalową osłonową bez szwu.

Stal czy miedź? Wedle uznania. Prawo dopuszcza stosowanie rur wykonanych z obu materiałów z wyszczególnieniem sposobu łączenia (miedź – lut twardy, stal – spaw).

Jaka rura do pompy głębinowej?

Rury wykorzystywane przy budowie studni głębinowej muszą sprostać wielu wymaganiom. Rury poddawane są takim czynnikom jak: naprężenia pochodzące od pęczniejących skał, obciążenia pochodzące od wypełnienia przestrzeni żwirem filtracyjnym oraz obciążenia towarzyszące przy wpuszczaniu rury do odwiertu.

Rury osłonowe wykonywane są stali konstrukcyjnej, natomiast rura wodociągowa realizowana jest na dwa sposoby. Stosuje się stalowe rury skręcane oraz rury PCV. Dobór materiałów przekłada się bezpośrednio na cenę, jednak nie są tak ogromne różnice.

Jaka rura do wentylacji?

Budując system wentylacji mamy do wyboru kilka rodzajów rur. Posiadającym najwięcej zalet wyborem będzie zastosowanie gładkich, izolowanych rur wentylacyjnych. Kolejnym często stosowanym rozwiązaniem są karbowane rury, tak zwane fleksy. Giętkie rury są chętnie stosowane ze względu na cenę oraz łatwość montażu.

Niestety posiadają sporo wad: są mniej wytrzymałe, trudno się je czyści i powietrze porusza się wewnątrz nich z większymi oporami, co przekłada się na większy hałas. Pozostaje również trzecia opcja, nie polecana, tzn. tanie przewody nieizolowane, często o małej średnicy. Zastosowanie tego rozwiązania zwiększa ryzyko powstania skroplin oraz systemy zbudowane na bazie tych rur są stosunkowo hałaśliwe.

Jaka rura do komina?

Rura do komina odpowiedzialna jest za odprowadzanie spalin z kotła grzewczego. Narażona jest więc na działanie wysokiej temperatury oraz szkodliwe działanie kondensatu powstałego w procesie spalania. Wymaganiom tym sprosta rura wykonana ze stali, a konkretniej stalowa rura kwasoodporna. Należy unikać stosowania rur aluminiowych jako rur kominowych, które nie jest odporne na kondensat.

Polecane artykuły

Jak udrożnić rury wodne? Praktyczne porady

Otulina do rur - jak wybrać? Jaka najlepsza?

Jak ciąć rury stalowe i miedziane? Wybieramy najlepsze narzędzia do cięcia.