Wentylator komputerowy 4-pin – jaki wybrać? Jak sterować?

Wentylatory 4-pinowe do komputera umożliwiają monitorowanie prędkości obrotowej, a także jej regulacje.

Spis treści:

Sterowanie wentylatorem 4-pinowym
Jak podłączyć wentylator 4-pin?
Jaka wielkość wentylatora 4-pinowego?
Czym jeszcze kierować się podczas zakupu wentylatora 4-pin?

System chłodzenia komputera pozwala na jego długą, wydajną i niezawodną pracę. Zbudowany może być z elementów pasywnych (radiatorów) lub aktywnych (wentylatorów). Wiatraki zarówno tłoczą zimne powietrze do obudowy, jak i usuwają z niego nagromadzone ciepło. Dostarczone wraz z obudową chłodzenie podstawowe warto uzupełnić dodatkowymi wentylatorami, które charakteryzują się o wiele lepszymi parametrami. Do najbardziej funkcjonalnych modeli należą niewątpliwie wentylatory 4-pinowe, które oprócz standardowych możliwości pozwalają również monitorować i regulować prędkość pracy łopatek. Jak podłączyć wentylator 4-pin do zasilacza, a jak do płyty głównej? Jak nim sterować? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej.

Polecane wentylatory komputerowe

Sterowanie wentylatorem 4-pinowym

Wentylatory komputerowe można podzielić m.in. ze względu na typ podłączenia (rodzaj wtyczki). Wyróżnia się wiatraki 2-pinowe, 3-pinowe oraz 4-pinowe. Te pierwsze nie cieszą się obecnie zbyt dużą popularnością, przede wszystkim ze względu na małe możliwości. Wentylatory 3-pinowe umożliwiają monitorowanie pracy łopatek, a także sterowanie nimi metodą napięciową – poprzez zmniejszanie i zwiększanie napięcia można regulować prędkość obrotową. Im mniejsze napięcie podawane do wiatraka, tym wolniej poruszają się łopatki. Metoda napięciowa (liniowa) ma jednak sporo wad. Jedną z najistotniejszych jest zakres regulacji prędkości, który zawiera się w przedziale 50-100% prędkości maksymalnej. Napięcie rozruchowe potrzebne do wprawienia w ruch łopatek przy 12 V wynosi 7 V, z kolei przy 5 V – 3,5 V. Jak widać – szczególnie w tym drugim przypadku, wiatrak będzie poruszał się prawie z prędkością maksymalną.

O wiele większe możliwości regulacji zapewnia metoda PWM stosowana w wentylatorach 4-pinowych. W poniższej tabelce zebraliśmy najważniejsze cechy tego rozwiązania.

Zalety i wady wentylatorów 4-pin

Wyposażone w dodatkowy niebieski przewód sterowania PWM pozwalają precyzyjniej regulować prędkość obrotową,
zakres regulacji wynosi tutaj 10-100% maksymalnej prędkości obrotowej,
wyróżnia je niskoczęstotliwościowa modulacja 30 Hz,
charakteryzują się lepszą jakością niż pozostałe modele wiatraków.

Ze względu na lepszą jakość i większą precyzję sterowania prędkością obrotową są jednymi z najdroższych wentylatorów na rynku.

Jak podłączyć wentylator 4-pin?

Aby wentylator 4-pinowy spełniał swoje funkcje, musi zostać odpowiednio podpięty do komputera. Należy pamiętać, iż głównym jego zadaniem jest tłoczenie chłodnego powietrza do obudowy, a także usuwanie nagromadzonego ciepła na zewnątrz. Bardzo często system chłodzenia składa się więc z więcej niż jednego wiatraka. Wentylatory zasysające chłodny strumień montuje się wtedy na przednim panelu komputera, z kolei usuwające ciepłe powietrze z obudowy – na jej tylnej części.

Standardowo wentylatory 4-pinowe podłącza się do płyty głównej, używając w tym celu specjalnego gniazda (wtyczka 4-pin wentylator). Standardowo nie znaczy jednak zawsze. Wiatraki 4-pin można podpiąć również na inne sposoby.

Jak podłączyć wentylator 4-pin do 3-pin? Wentylatory 4-pinowe w przeciwieństwie do modeli z 3-pinami wyposażone są dodatkowo w niebieski przewód odpowiadający za przepływ sygnału PWM. Decydując się na podpięcie wentylatora 4-pinowego do gniazda 3-pin, należy zrobić to w taki sposób, aby pin niebieskiego kabla wystawał poza gniazdo na płycie głównej.
Jak podłączyć wentylator 4-pin na 2-pin? Analogicznie – wiatrak 4-pinowy można podpiąć również do interfejsu 2-pin. W tym przypadku poza gniazdo wystawać powinny piny prowadzące do kabli niebieskiego oraz żółtego.
Czy można podłączyć wentylator 4-pin do zasilacza? Jak większość wiatraków, tak i wentylatory 4-pinowe można podłączyć zarówno do płyty głównej, jak i bezpośrednio do zasilacza.

Jaka wielkość wentylatora 4-pinowego?

Za wydajność, a także poziom generowanego hałasu odpowiada w dużej mierze średnica, a więc wielkość wentylatora. Co prawda, większe wiatraki – 120, 140 czy 200 mm, mają niższy współczynnik obrotów na minutę, ale wytwarzają o wiele mniej hałasu. Małe wiatraki są głośniejsze i zarazem mniej wydajne. Wentylator 200 mm wyposażony jest w duże łopatki, które, pomimo iż kręcą się wolniej, mogą przepchnąć więcej powietrza. Jak zamocować duży wentylator 4-pinowy do komputera, gdy rozstaw otworów montażowych w obudowie jest znacznie mniejszy? W tym celu warto zaopatrzyć się w specjalne przejściówki, które pozwolą w miejsce wiatraka 80 mm założyć np. wentylator 140 mm czy 200 mm.

Czym jeszcze kierować się podczas zakupu wentylatora 4-pin?

Zakup dobrej jakości wentylatora 4-pinowego, 3-pinowego czy 2-pinowego to nie lada wyzwanie. Z pozoru mogłoby się wydawać, iż większość wiatraków jest do siebie podobna i różnice polegają jedynie w ich wielkości czy typie gniazda. Nic bardziej mylnego! Oferowane przez producentów wentylatory różnią się także zastosowanymi łożyskami, poziomem generowanego hałasu, prędkościami maksymalnymi, żywotnością, a także przepływem powietrza.

Rodzaj łożyska. W wentylatorach komputerowych stosuje się przede wszystkim łożyska ślizgowe oraz kulkowe. Te pierwsze są ciche i znacznie bardziej komfortowe dla użytkownika, jednak to łożyska kulkowe wyróżniają się o wiele większą trwałością.
Żywotność. Wpływ na nią mają przede wszystkim zastosowane łożyska. Jak można wywnioskować z poprzedniego podpunktu, to wentylatory 4-pinowe wyposażone w łożyska kulkowe wyróżniają się dłuższą żywotnością i lepszą odpornością na uszkodzenia.
Przepływ powietrza. Informuje o tym, ile powietrza są w stanie przepchnąć łopatki wiatraka. Parametr ten podawany jest w stopach sześciennych na minutę.
Poziom generowanego hałasu. Producenci w specyfikacjach wentylatorów umieszczają informacje zarówno o maksymalnym poziomie generowanego hałasu, jak i jego wartości minimalnej. Im głośniejszy wiatrak, tym mniej komfortowa praca przy komputerze. Poziom hałasu generowany przez wentylatory podawany jest w decybelach (dB).
Producent. Nie jest tajemnicą, że produkty pochodzące z ofert kilku producentów znacznie się od siebie różnią, przede wszystkim trwałością. Kupując wentylator, warto poszukać modelu sprawdzonej i cenionej marki. Takie akcesoria jak wentylator SilentiumPC czy wentylator Corsair od lat cieszą się pozytywnymi opiniami wśród ekspertów oraz użytkowników.